Nieuczciwe i agresywne praktyki rynkowe wprowadzają w błąd konsumenta. Czym są i jak je rozpoznać?
Definicję i szczegółowe objaśnienia znajdziemy w ustawie z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, która w życie weszła w dniu 21.12.2007 r. Art 4. ust. 1. brzmi: „Praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu”.
Oficjalna, ustawowa definicja nieuczciwych praktyk rynkowych to tzw. klauzula generalna. Pozwala ona zaklasyfikować działania przedsiębiorców jako nieuczciwe. Niektóre z zachowań są jednoznaczne i nie ma co do nich wątpliwości. W takich przypadkach mówimy o czarnej liście praktyk. Tworzy ją zamknięta lista zakazanych zachowań – nie obowiązują tu żadne okoliczności łagodzące i wątpliwości co do intencji.
Drugą grupę stanowi szara lista praktyk rynkowych. Kwalifikują się do niej takie praktyki, których interpretacja zależy od okoliczności współistniejących. W zależności od konkretnego przypadku ocena, czy dana praktyka była nieuczciwa, czy uczciwa, może się różnić.
Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym wskazuje szczególne rodzaje nieuczciwych praktyk. Wśród nich znajdują się między innymi:
Nieuczciwa praktyka rynkowa wprowadzająca w błąd może przejawiać się przez działanie lub zaniechanie. Do pierwszej kategorii zalicza się np. rozpowszechnianie plotek i nieprawdziwych informacji; udzielanie informacji w taki sposób aby wprowadzały w błąd; stosowanie reklamy porównawczej; nieprzestrzeganie kodeksu dobrych praktyk mimo deklaracji jej procedowania.
Zaniechaniem wprowadzającym w błąd może być: ukrycie lub całkowite nieprzekazanie danych dotyczących produktu; niejasne lub niejednoznaczne przekazanie informacji o produkcie/usłudze; zatajenie handlowego celu określonej praktyki (jeśli jednoznacznie nie wynika on z okoliczności i powoduje/może powodować podjęcie przez klienta decyzji dotyczącej umowy, której nie podjąłby w innych okolicznościach lub mając pełen obraz sytuacji.
O agresywnej praktyce rynkowej mówimy w sytuacji, gdy wywierany na konsumenta nacisk w sposób znaczny ogranicza jego wolność wyboru i może powodować decyzje, których nie podjąłby w innych okolicznościach. Przykładami takiej nieuczciwej praktyki rynkowej są: wywieranie presji dotyczącej konieczności zawarcia umowy – brak możliwości opuszczenia siedziby firmy; nachodzenie klienta w domu w celu egzekwowania warunków umowy lub naciskając na jej zawarcie; natrętne nakłanianie konsumenta do nabycia produktów przez środki porozumiewania się na odległość: telefon, faks, pocztę elektroniczną itd.
Działanie niezgodnie z zasadą uczciwości; brak szacunku do klienta i dbania przede wszystkim o jego interesy. To także wszystkie pozostałe praktyki, którymi przedsiębiorstwo łamie kodeks dobrych praktyk, który deklaruje przestrzegać.
Przedsiębiorca za dopuszczanie się nieuczciwych praktyk rynkowych odpowiada cywilnie. Konsument ma prawo domagać się: odszkodowania za poniesione szkody, zaniechania praktyki przez drugą stronę, usunięcia skutków praktyki.
Zdjęcie główne: Artem Beliaikin/pexels.com
